Πέμπτη 29 Μαΐου 2014

Έλληνες της Κριμαίας και λησμονημένες σελίδες της Ιστορίας



Ο ελληνισμός της Κριμαίας έχει αρχαίες καταβολές. Από την εποχή των πρώτων ελληνικών αποικιών, κατά τον 6ο π.Χ. αι., ο ελληνικός πολιτισμός βρισκόταν σε διαρκή δημιουργική σχέση, στο διάβα των αιώνων, με τους λαούς της ευρύτερης περιοχής. Το 1778, σχεδόν το σύνολο των Ελλήνων της χερσονήσου μετοίκησε βορείως της Αζοφικής θάλασσας, όπου ίδρυσαν την πόλη της Μαριούπολης και είκοσι χωριά. Η Κριμαία, όμως, συνέχιζε να υποδέχεται ελληνικό πληθυσμό, την πλέον πρόσφατη ιστορία του οποίου, μετά δηλαδή τη δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης, αρχίσαμε να την πληροφορούμαστε στην Ελλάδα μόλις στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Αναφέρω για παράδειγμα το συνέδριο «Έλληνες της Ουκρανίας: Ιστορία και Σύγχρονη Εποχή», που διοργάνωσε η «Δημοκρατική Κοινότητα των Ελλήνων της Ουκρανίας», στη πόλη του Ντονιέτσκ, το Φεβρουάριο του 1991.  Εκεί, ανάμεσα σε πολλές συγκλονιστικές εισηγήσεις, όπου λέγονταν πράγματα που δεν είχαν ειπωθεί δημόσια έως τότε, ακούστηκαν και οι ομιλίες δύο σημαντικών ανθρώπων ελληνικής καταγωγής, που μίλησαν για τους Έλληνες της Κριμαίας. Επρόκειτο για τον Ι. Μπ. Νταλιάν, Δρ. Γεωλογικών Επιστημών, καθηγητή, από την πόλη Ακτιούμπινσκ του Καζαχστάν, και τον Α.Ι. Χόλιν, βουλευτού, τότε, του Σοβιέτ της πόλης και του νομού του Ντονιέτσκ. Οι παρεμβάσεις τους δημοσιεύθηκαν ως ένα κείμενο στην έκδοση των υλικών του συνεδρίου –στη ρωσική γλώσσα- με τον τίτλο: «Οι Έλληνες της Κριμαίας – Λησμονημένες σελίδες της Ιστορίας». Από τη δημοσιευμένη αυτή εισήγησή μεταφράσαμε και μεταφέρουμε κάποια αποσπάσματα που αφορούν, κυρίως, στην περίοδο του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και του μαζικού εκτοπισμού των Ελλήνων από τις εστίες τους στην Κεντρική Ασία.

Παρασκευή 16 Μαΐου 2014

Κράτος και δημοκρατία στη Ρωσική Ομοσπονδία, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης



Μεταψυχροπολεμική περίοδος: «Τέλος της ιστορίας» ή πολυπολικός κόσμος;

Στη μεταψυχροπολεμική περίοδο εκδηλώθηκαν δύο βασικές κατευθύνσεις που επεδίωξαν να χαρτογραφήσουν την καινούργια μορφή του κόσμου:
Η πρώτη, διαμορφωμένη στα χρόνια της, αναπάντεχης για τους περισσότερους δυτικούς αναλυτές, πτώσης των σοσιαλιστικών καθεστώτων, εκφράζει την αισιόδοξη προσδοκία μιας νομοτελειακής ροής των ιστορικών συμβάντων. Η τάση αυτή είναι αποτέλεσμα της αίσθησης της νίκης των θεωριών που αντιπάλεψαν για αρκετές δεκαετίες την ογκούμενη προσχώρηση κρατών, απ’ όλες τις ηπείρους στο μη καπιταλιστικό και συνάμα μη δημοκρατικό κόσμο. Το ρεύμα αυτό διακήρυξε την επικράτηση του οικονομικού μοντέλου της ελεύθερης αγοράς και, ταυτοχρόνως, σε κοινωνικό επίπεδο τη σταδιακή αφομοίωση των αρχών του φιλελευθερισμού σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Βεβαίως, αυτή η διαδικασία σήμαινε ότι όλα τα εμπόδια –θεσμοί, αξίες, ιεραρχίες, παραδόσεις- που δεν συνάδουν με τις αρχές του φιλελευθερισμού θα ξεπεραστούν ιστορικά και η εξάπλωση και εμπέδωση του φιλελευθερισμού, στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, θα επέφερε την αποδυνάμωση του κράτους, του βασικού πρωταγωνιστή των διεθνών σχέσεων.
Το συγκεκριμένο ρεύμα βρήκε στο πρόσωπο του Francis Fukuyama έναν διανοητή που δεν δίστασε να χαρακτηρίσει την νίκη του φιλελευθερισμού ως το «τέλος της Ιστορίας». Όχι βέβαια ως τέλος των ιστορικών γεγονότων, αλλά της διεκδίκησης, μέσω κοινωνικών και ιδεολογικών κινημάτων, ενός διαφορετικού οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου. Πλέον απέμενε η αέναη βελτίωση του δυτικού μοντέλου, ταυτόχρονα με την επέκτασή του σε πλανητικό επίπεδο, μια καθολικότητα που καταδεικνύει ότι : «… βρίσκεται σε δράση μια ουσιαστική διεργασία, η οποία υπαγορεύει ένα κοινό πρότυπο εξέλιξης για όλες τις κοινωνίες – με δύο λόγια, υπαγορεύει κάτι σαν την Παγκόσμια Ιστορία της ανθρωπότητας προς την κατεύθυνση της φιλελεύθερης δημοκρατίας»[1].

Παρασκευή 2 Μαΐου 2014

Οι συνέπειες της ουκρανικής κρίσης και η Ελλάδα



Οι δραματικές εξελίξεις στην Ουκρανία επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις ότι η Ρωσσία δεν θα αρκείτο στην επανάκτηση της Κριμαίας. Η εξέγερση στις ανατολικές περιφέρειες και η επικείμενη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων για την ομοσπονδιοποίηση του ουκρανικού κράτους δημιουργούν νέα δεδομένα. Το Κίεβο γνωρίζει ότι έχει περιορισμένες δυνατότητες αντίδρασης. Μια ευρεία επιχείρηση βίαιης καταστολής, αν υποτεθεί ότι μπορεί να τη πραγματοποιήσει με ειδικές δυνάμεις που θα μεταφερθούν από τα δυτικά της χώρας, ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις όχι μόνον στις νότιες αλλά ακόμη και στις κεντρικές περιοχές της χώρας. Κι αυτό θα ήταν ένα «δώρο» στον Πούτιν, που έχει το ρωσσικό στρατό με αναμμένες μηχανές στα ρωσσο-ουκρανικά σύνορα.* Αλλά και η αδράνεια, από την άλλη, αποδυναμώνει το κύρος των Ουκρανών εθνικιστών και ενδυναμώνει την αμφισβήτηση και τις φυγόκεντρες δυνάμεις.